Μιλήσια (Σκυλάκια απο την Μίλητο – Μελιταία / Melitan Dogs)

Το Μελιταίο Κυνίδιο με επίκεντρο τη Μίλητο της Ιωνίας, εξαπλώθηκε στην Ελλάδα και τις αποικίες της στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Αποκαλείται από τους Αρχαίους Έλληνες συγγραφείς «Μελιταίο Κυνίδιο» ή “κυνάριο” (σκυλάκι από την Μίλητο) και είναι πρόγονος των φυλών τύπου Μαλτέζ και Μπισόν. Συνόδευε τις κυρίες στην αγορά, τους νέους στα αθλήματα και τα παιδιά στο σχολείο, εκπληρώνοντας άριστα το διπλό ρόλο του συντρόφου και συνεργάτη. Μικρόσωμος σκύλος συντροφιάς και οικιακής χρησιμότητας στην πόλη και την εξοχή, με ευχάριστο χαρακτήρα, μεγάλη ευφυία και υψηλή εκπαιδευσιμότητα. 

Μακρύτριχος, με σφηνοειδές κεφάλι και γυριστή ουρά, πεσμένα αυτιά και έξυπνη έκφραση, κορμό μακρύτερο απ΄ ότι το ύψος του και ζωηρή κίνηση. Ανθεκτικός, με καλή υγεία και μετριοπαθείς ανάγκες. Στην ελληνική ύπαιθρο αφθονούν τέτοια αγροτικού τύπου σκυλάκια, που είναι μεγαλύτερα και πιο εύρωστα σε σωματοδομή από τα εκθεσιακού τύπου άτομα της φυλής που έχει αναγνωριστεί ως “Κοκόνι”.

Μιλήσιοι σκύλοι (Μελιταία κυνίδια / κυνάρια)

Όταν ξεκινήσαμε στην δεκαετία του 90 την συστηματική μελέτη για τις “άγνωστες” ελληνικές φυλές, η γενική κατηγορία, που περιλάμβανε τις Αλωπεκίδες, τα Μελιταία Κυνίδια και τους Γρύφους μικρού μεγέθους, ήταν Ελληνικοί Μικρόσωμοι κατοικίδιοι σκύλοι. Βάσει αρχαίων πηγών, τα πρωτόγονου τύπου ορθόωτα άτομα ονομάσαμε Αλωπεκίδες και τα εξελιγμένου / βελτιωμένου οικόσιτου τύπου, χρονικά μεταγενέστερα σκυλάκια με τα πεσμένα αυτιά και το πιο μακρύ, μαλακό τρίχωμα, τα ονομάσαμε Μελιταία Κυνίδια.
Τα Μελιταία κυνάρια (μικρά σκυλάκια από τη Μίλητο) στην αρχαιολογική βιβλιογραφία έχουν περάσει ως Maltese – κάτι που δεν πρέπει να συγχέεται με την σημερινή Ιταλική φυλή με αυτή την ονομασία, η οποία όμως είναι πιθανότατα εν μέρει απόγονος των αρχαίων Μελιταίων.
Ο Αριστοτέλης αναφέρει τα Μελιταία σκυλάκια γύρω στο 370 π.Χ. Στην ξενόγλωση βιβλιογραφία ως καταγωγή του Μαλτέζικου σκύλου αναφέρεται το νησί της Μάλτας, που στα λατινικά ονομάζεται Melita, αν και το νησί Mljet στα ανοικτά των ακτών της Κροατίας ονομαζόταν επίσης Melita από τους Ρωμαίους.
Ο Πλίνιος προτείνει ότι ο σκύλος πήρε το όνομά του από το νησί Mljet της Αδριατικής, ωστόσο ο Στράβων, στις αρχές του πρώτου αιώνα μ.Χ., προσδιορίζει την καταγωγή τους από το μεσογειακό νησί της Μάλτας. Η Σικελική Melita (Μελίτη) ήταν αποικία Ιώνων από τη Μίλητο της Μ. Ασίας. Μελίτη επίσης ήταν και μια από τις αρχαίες ονομασίες της Κέρκυρας και της Σαμοθράκης καθώς και ένας απο τους Δήμους της Αττικής. Υπάρχει όμως και μια πολύ πιθανή περίπτωση η κοιτίδα των Μελιταίων κυνάριων να είναι η αρχαία Μελιταία της Φθίας, στη Θεσσαλία. 
Στην εργασία της Κατερίνας Τρανταλίδου με τίτλο “Σύντροφοι από τους Αρχαιότατους Χρόνους: Σκύλοι στην Αρχαία Ελληνική Λογοτεχνία, Εικονογραφία και Οστεολογική Μαρτυρία” (2002), διαβάζουμε:
“Μικρού μεγέθους σκυλιά διατηρούνταν επίσης ως κατοικίδια. 
Το πιο συνηθισμένο από αυτά φαίνεται να είναι ένα ζώο που μοιάζει με τα Μελιταία κυνάρια, σκυλάκι με μικρά όρθια αυτιά και μακρύ τρίχωμα.

Παραστάσεις τέτοιων σκύλων περιλαμβάνουν: είκοσι ειδώλια από τερρακότα που απεικονίζουν Μελιταία σκυλάκια από ελληνιστικές και ρωμαϊκές πόλεις, συμπεριλαμβανομένων των Tanis, Zaouiet el Maietin, Antinoe, από την Αίγυπτο, και από την ιταλική χερσόνησο, που όλα στεγάζονται στο Μουσείο του Λούβρου, και τέσσερα παραδείγματα του 3ου αιώνα π.Χ. στα μουσεία Tübigen και Dresden (Γερμανία). Ρωμαϊκά αγαλματίδια από τερρακόττα σε σχήμα σκύλων τύπου Μελιταίου βρίσκονται σε όλες τις ρωμαϊκές επαρχίες. Τα νεκρικά ανάγλυφα απεικονίζουν παιδιά όλων των ηλικιών συνοδεία μικρών κατοικίδιων σκυλιών και ταφική λήκυθος που αναπαριστά δύο δίδυμα αδέρφια με τους γονείς τους και το κατοικίδιο σκύλο τους, από την Αττική / Περιστέρι (3ο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ., βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά. Ναΐσκος από ασβεστόλιθο με προέλευση από την Αλεξάνδρεια που φυλάσσεται στο Λούβρο δείχνει επίσης μια τέτοια φυλή. Σε όλες αυτές τις σκηνές τα σκυλιά σπάνια είναι καθιστά. Μια εξαίρεση είναι ταφικό ανάγλυφο που χρονολογείται στον 3ο ή τον 2ο αιώνα π.Χ. και βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ρόδου. Σε μια άλλη περίπτωση, ένα κατοικίδιο σκυλί πηδά να πιάσει ένα πουλί. Κορίτσια κρατούν κατοικίδια σκυλάκια στα υψωμένα τους χέρια.

Μερικές φορές συνυπάρχουν με άλλα κοινά οικόσιτα είδη (ένα περιστέρι, ένα μοσχάρι κ.λ.π.). Ίσως η απεικόνιση νεαρών ή μικρών ζώων θεωρήθηκε ότι ήταν ένα κατάλληλο χαρακτηριστικό για την αναπαράσταση της παιδικής ηλικίας, ενώ μεγαλύτεροι τύποι σκύλων όπως το λακωνικό κυνηγόσκυλο σπάνια απεικονίζονται σε τέτοιες συνθέσεις. Είναι επίσης σπάνιο ενήλικες να αναπαριστώνται με κατοικίδιους σκύλους. Ένα παράδειγμα τέτοιας σκηνής βρίσκεται σε μια νεκρική στήλη από την Αλικαρνασσό της Μικράς Ασίας (Λούβρο). Σε χόες τα κατοικίδια σκυλιά συχνά ασχολούνται με το παιχνίδι με μικρά παιδιά. Σε μια τέτοια περίπτωση, μιας ερυθρόμορφης χόης από το. 430–426 π.Χ., το ζώο στέκεται στα πίσω του πόδια. Σε ερυθρόμορφο αρύβαλλο του 490–480 μ.Χ., που βρέθηκε στο νεκροταφείο Κεραμεικού, το Μιλήσιο σκυλάκι ξύνεται. Ένα μικρό αγόρι που κρατούσε ένα Μελιταίο σκυλί ήταν το θέμα γλυπτού σε μάρμαρο από τον 1ο αιώνα π.Χ. Το άγαλμα ανακαλύφθηκε στο Γεροντικό της Μικράς Ασίας (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών).”

Όπως παρατηρούμε σε αυτές και άλλες αναπαραστάσεις, το Μελιταίο κυνάριο ήταν ένα μικρόσωμο σκυλί με πολύ καλές, κανονικές και φυσικές αναλογίες, χωρίς καθόλου βραχυκεφαλία, αλλά αντίθετα με ρύγχος κανονικό σε μήκος και σε σχήμα όπως το κωνικό ρύγχος της αλεπούς. Τα αυτιά του είναι τριγωνικά και όρθια. Η ουρά του καμπυλώνει φυσικά και ορισμένες φορές στριφογυρίζει και πέφτει πάνω στη ράχη.
Η σύγχρονη βιβλιογραφία χαρακτηρίζει αυτούς τους σκύλους ως τύπους Σπιτζ, που είναι μια κατοικίδια εξέλιξη των παλαιότερων, πρωτόγονων τύπων σκύλου όπως είναι οι Αλωπεκίδες.

Το αρχικό πρότυπο του Μιλήσιου σκύλου (βλέπε παρακάτω για τις διαφορές με το πρότυπο της φυλής που αναγνωρίστηκε ως “Κοκόνι”) περιέγραφε ένα σκυλάκι όπως πολλά αρχετυπικά μικρόσωμα σκυλιά που συναντώνται σήμερα στην ελληνική επικράτεια και είναι μικρόσωμοι μεν, εύρωστοι δε, σκύλοι πολυσχιδούς χρησιμότητας, ικανοί να εργαστούν στο αγρόκτημα και το χωριό. Αρχικά ορθόωτοι, όπως ήταν όλοι οι σκύλοι στην αρχαιότητα, οι πρόγονοι των σκύλων αυτών απέκτησαν με την πάροδο του χρόνου τα πεσμένα αυτιά και την πιο εκλεπτυσμένη μορφή που είναι φαινόμενα εξημέρωσης. Στην ελληνική ύπαιθρο αφθονούν ακόμη (βλ. ενδεικτικές φωτογραφίες) τέτοια αγροτικού τύπου σκυλάκια, που είναι μεγαλύτερα και πιο ισχυρά σε σωματοδομή από τα εκθεσιακού τύπου άτομα της φυλής που έχει αναγνωριστεί ως “Κοκόνι”. Ορισμένες φορές αυτοί οι αγροτικοί Μιλήσιοι σκύλοι διατηρούν ακόμη το χαρακτηριστικό των όρθιων ή ημιόρθιων αυτιών. Οι διαφορές τους από την Αλωπεκίδα εντοπίζονται στο μήκος του κορμού, στην οστέινη μάζα, στο μέγεθος και σχήμα του κεφαλιού, του κρανίου και των ματιών, στις αναλογίες μήκους μεταξύ κρανίου – ρύγχους και στο τρίχωμα. Ένας παρόμοιος τύπος υπήρχε από την αρχαιότητα και στην Κύπρο.

ΜΕΛΙΤΑΙΟ ΚΥΝΙΔΙΟ
ΚΑΤΑΓΩΓΗ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΚΑΤΑΤΑΞΗ: Oμάδα 9 (Σκύλοι Συντροφιάς)
Υπο-ομάδα 1 (Μπισόν και ομοειδείς φυλές)
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Κατάγεται από τους αρχαιοελληνικούς σκύλους συντροφιάς που, με επίκεντρο τη Θεσσαλία ή τη Μίλητο της Ιωνίας, εξαπλώθηκαν στην Ελλάδα και τις αποικίες της στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Αποκαλείται από τους Αρχαίους Έλληνες συγγραφείς «Μελιταίο Κυνίδιο» (σκυλάκι από την Μίλητο ή τη Μελιταία της Φθίας) και είναι πρόγονος των φυλών τύπου Μαλτέζ και Μπισόν. Συνόδευε τις κυρίες στην αγορά, τους νέους στα αθλήματα και τα παιδιά στο σχολείο, εκπληρώνοντας άριστα το διπλό ρόλο του συντρόφου και συνεργάτη.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Μικρόσωμος σκύλος συντροφιάς και οικιακής χρησιμότητας στην πόλη και την εξοχή, με ευχάριστο χαρακτήρα, μεγάλη ευφυία και υψηλή εκπαιδευσιμότητα. Μακρύτριχος, με σφηνοειδές κεφάλι και γυριστή ουρά, πεσμένα αυτιά και έξυπνη έκφραση, κορμό μακρύτερο απ΄ ότι το ύψος του και ζωηρή κίνηση. Ανθεκτικός, με καλή υγεία και μετριοπαθείς ανάγκες.
AΝΑΛΟΓΙΕΣ
Μήκος σώματος μεγαλύτερο από το ύψος του σκύλου στα ακρώμια (σχέση ύψους προς μήκος περίπου 4:5 – 4:5,5). Στήθος αρκετά βαθύ, τουλάχιστον το ήμισυ του συνολικού ύψους από τα ακρώμια ως το έδαφος. Ρύγχος ίσο σε μήκος ή ελαφρά βραχύτερο του κρανίου.
KEΦΑΛΗ
Ρύγχος σφηνοειδές, απολήγει ομαλά και προοδευτικά στο ακρορίνιο, στρογγυλεμένο στην άκρη (ούτε οξύληγκτο ούτε υπογναθικό), αρκετά δυνατό. Εμφανές και καλογραμμένο αλλά όχι απότομο ρινομετωπικό κοίλωμα (στοπ). Ρινικός κάλαμος ευθύγραμμος ή ελαφρότατα καμπυλόγραμμος στα αρσενικά. Ρύγχος βαθύ στη βάση του και φαρδύ στην περιοχή της ένωσής του με το κρανίο. Κρανίο φαρδύ, ελαφρά θολωτό, ευρύχωρο για την εγκεφαλική μάζα, ανεβαίνει σχηματίζοντας ωραία καμπύλη από τη ρινική γέφυρα προς τα πάνω. Παρειές ανεπτυγμένες χωρίς να προεξέχουν υπερβολικά, πεπλατυσμένες και βαθιές. Το ινιακό οστούν δεν προεξέχει πολύ. Η μετωπική αύλακα είναι εμφανής. Τα οφρυιακά τόξα είναι αρκετά ανεπτυγμένα πάνω από τις οφθαλμικές κόγχες. Γνάθοι δυνατές, με ομαλή και κανονική οδοντοστοιχία. Άνω χείλη καλοστρογγυλεμένα, καλύπτουν τα κάτω χωρίς να κρέμονται.
Οφθαλμοί
Αρκετά μεγάλοι, αμυγδαλωτού σχήματος, λαμπροί, ευφυείς, κανονικά τοποθετημένοι, ούτε βαθιά στις κόγχες ούτε πολύ εξώφθαλμοι, χρώματος που εναρμονίζεται με το μανδύα, με σφιχτά βλέφαρα.
Μύτη
Πλατιά και με ορθάνοιχτα ρουθούνια. Σε αναλογία με το ρύγχος, ελαστική και με επίπεδη πρόσθια επιφάνεια, προεξέχει ελαφρά από το πάνω χείλος.
Aυτιά
Πολύ κινητικά, μετρίου μεγέθους, διπλώνουν και πέφτουν προς τα εμπρός και πλάγια. Καλά καλυμμένα από κυματιστό τρίχωμα στην εξωτερική τους επιφάνεια. Τριγωνικού σχήματος, στρογγυλεμένα στις άκρες, ανασηκώνονται στις βάσεις τους όταν ο σκύλος εκδηλώνει την προσοχή του, πέφτουν ή διπλώνουν προς τα πίσω στην ανάπαυση.
ΛΑΙΜΟΣ
Σαφές αλλά όχι υπερβολικό αυχενικό τόξο. Μέτριο μήκος, δυνατός, χωρίς προγούλι, κυλινδροκωνικός σε σχήμα, συμφύεται ομαλά με τα ακρώμια.
ΚΟΡΜΟΣ
Μακρύτερος από το ύψος του σκύλου κατά 10-15%, στέρνο αρκετά βαθύ και φαρδύ, θώρακας εκτεταμένος αλλά όχι στρογγυλός ούτε επίπεδος, με καλοανεπτυγμένα πλευρά και στήθος. Η ράχη καμπυλώνει ελαφρά στη δυνατή, κοντή, φαρδιά οσφύ και τους γοφούς.
ΕΜΠΡΟΣ ΑΚΡΑ
Καλή κλίση ωμοπλατών, που σχηματίζουν άριστες γωνιώσεις με τους ισομήκεις προς αυτές βραχίονες. Σκέλη ίσια με καλά άλλά όχι βαριά, ωοειδή σε τομή κόκκαλα, δυνατούς αλλά όχι διεσταλμένους καρπούς και ελαστικά μετακάρπια, τα οποία αποκλίνουν λίγο από την κάθετο χωρίς να πέφτουν υπερβολικά.
Πέλματα ελλειψοειδή, δεν είναι τόσο καμπυλωτά ούτε τόσο σφιχτά όσο της γάτας, σε σχήμα μεταξύ στρογγυλού και ωοειδούς, με κοντά, δυνατά νύχια και ελαστικούς, χονδρούς πίλους, καλύπτονται από μεταξένιο τρίχωμα πάνω και ανάμεσα στα δάκτυλα.
ΠΙΣΩ ΑΚΡΑ
Στρογγυλεμένα νώτα, καλό μήκος και κλίση λεκάνης, εξαιρετικά ανεπτυγμένοι, φαρδείς και μυώδεις μηροί που σχηματίζουν καλές γωνιώσεις με τις κνήμες, δυνατά, καλοδεμένα γόνατα και ταρσοί, ίσια και κάθετα μετατάρσια, κοντά στο έδαφος και χωρίς σύγκλιση ή απόκλιση αλλά απολύτως παράλληλα και με καλή απόσταση μεταξύ τους. Πέλματα όπως τα εμπρός, ελαφρώς μικρότερα, καλά καλυμμένα με τρίχωμα πάνω και ανάμεσα στα δάκτυλα.
ΟΥΡΑ
Μακριά, φθάνει μέχρι τους ταρσούς, φύεται και φέρεται αρκετά ψηλά, με τάση για περιστροφή (κουλούρα). Στην ανάπαυση πέφτει ευθεία, χωρίς αγκυλώσεις, στρεβλώσεις και σπασίματα, προς τα κάτω. Ευκίνητη, χαρούμενη, με πλούσιο πλουμιστό τρίχωμα.
ΤΡΙΧΩΜΑ
Διπλό, καλής ποιότητας, με μακρύ, ίσιο ή κυματιστό εξωτερικό μανδύα, μαλακό και «μπαμπακένιο» υποτρίχωμα. Είναι πυκνότερο και μακρύτερο γύρω στον αυχένα, την τραχηλιά, το στέρνο, την ουρά, τα μπατζάκια, την κοιλιά και τα πίσω μέρη των πρόσθιων σκελών, ιδιαίτερα στα αρσενικά. Μεταξένιο και λαμπερό, μήκους πάνω από 5 εκ., δεν πρέπει να κουρεύεται. Η εμφάνιση του σκύλου πρέπει να είναι φυσική.
ΧΡΩΜΑ
Οποιοδήποτε χρώμα και συνδυασμός χρωμάτων εκτός του αποχρωματισμένου άσπρου (αλπίνου). Η έντονη χρωστική σαφώς προτιμάται. Τα μάτια πρέπει να έχουν το ίδιο χρώμα μεταξύ τους, χωρίς να είναι γαλανά, άχρωμα ή ανοιχτοκίτρινα με την απειλητική έκφραση του αρπακτικού πτηνού.
ΜΕΓΕΘΟΣ
Ύψος μέχρι 38 εκ. στο ακρώμιο, με ανοχή 2 εκ. πάνω από το ανώτατο όριο για τα εξαίρετα δείγματα και ποτέ κάτω των 22 εκ. το κατώτατο. Βάρος μέχρι 10 κιλά (ανοχή 1 κιλό αλλά όχι σε παχύσαρκα δείγματα). Σημαντικότερη των απολύτων μεγεθών είναι η γενική αρμονία και εργονομία του σκύλου, μαζί με τη φυλετική τυπικότητα, που υπαγορεύουν και την ορθή έκφραση των χαρακτηριστικών του φύλου (αρρενωπά αρσενικά, θηλυπρεπή θηλυκά). Πλαδαρά, βαριά, χονδροειδή, λυμφατικά, αδύναμα, ισχνά και λεβριοειδή άτομα είναι σαφώς ανεπιθύμητα.
ΑΡΤΙΟΤΗΣ
Οι αρσενικοί πρέπει να έχουν δύο απόλυτα κανονικούς σε εμφάνιση & θέση όρχεις.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ
Η έμφυτη τυπική συμπεριφορά της φυλής έχει υψίστη σημασία. Φοβικοί, αντικοινωνικοί, επιθετικοί σκύλοι αποκλείονται από τις εκθέσεις και την αναπαραγωγή. Το Μελιταίο Κυνίδιο είναι σκύλος του σπιτιού, αγαπημένος των παιδιών, τρυφερός, συντροφικός, πολύ συνεργάσιμος, πιστός και αφοσιωμένος, υπάκουος και ζωηρός, άγρυπνος και δραστήριος χωρίς να είναι νευρικός. Έχει αυτοπεποίθηση και είναι εξωστρεφής, φιλικός, κοινωνικός, χαρούμενος. Προστατευτικός και στοργικός με τα άλλα ζώα του σπιτιού, αμείλικτος εχθρός των επιβλαβών, εργατικός, εξαιρετικά εκπαιδεύσιμος, με έντονο κυνηγετικό ένστικτο και ακούραστος σύντροφος στα παιδικά παιχνίδια. Είναι ο καλύτερος κατοικίδιος σκύλος, ο συνοδός και παρέστιος φίλος των Ελλήνων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Θαρραλέος, πάντοτε έτοιμος για δράση, οξύνους, εναργής, άφοβος, ικανός να καλύπτει μεγάλες αποστάσεις ακούραστα, ταχύς, εύστροφος, προσαρμόσιμος, θετικός, αθλητικότατος και με αστραπιαίες αντιδράσεις, είναι ένας πολλαπλά χρήσιμος φίλος και συνεργάτης του ανθρώπου που ταιριάζει σε οποιοδήποτε περιβάλλον, αστικό ή υπαίθριο.
ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΑ
Οποιαδήποτε απόκλιση από τα παραπάνω επιθυμητά χαρακτηριστικά θεωρείται ελάττωμα που πρέπει να αντιμετωπίζεται ανάλογα με το βαθμό της σοβαρότητάς του.
 
Γράφει η Μαρία Γκινάλα
 
Πηγές:
-Γκινάλα Μαρία, Αλωπεκίς & Μελιταίο Κυνίδιο, Περιοδικό «Dog’s Ο Κόσμος του Σκύλου», τ. 2, Ιανουάριος 2000, σελ. 44-50.
-Τσακνάκης Α., Ο σκύλος στην Αρχαία Ελλάδα, Anima/45, 2001.
-Πλασαρά Κατερίνα, Τα Ελληνικά ζώα χάνονται, Εκδόσεις ERGO, 2005
-Ελληνικές Φυλές Σκύλων, Πτυχιακή Εργασία, Μπρούμα Α. 2006
-The Melitan Miniature Dog: The most popular lapdog in antiquity
-An Evaluation of Early Spitz /Pomeranian dog images in Greek, Etruscan and Roman Art, by Vivienne Peterson B.A.
– Companions from the oldest Times: Dogs in Ancient Greek Literature, Iconography and Osteological Testimony, Katerina Trantalidou, Greek Ministry of Culture
Πηγές φωτογραφιών: Αρχείο Μ. Γκινάλα / περιοδικό Dog’s ο Κόσμος του Σκύλου, αρχείο “Αμάλθειας”